Trong mắt nhiều người, Geisha là cả một thế giới thần bí khó hiểu, đầy “thâm cung bí sử”, bởi lẽ nó là một loại dịch vụ của nữ giới phục vụ cho nam giới, mà mối quan hệ qua lại giữa hai giới này bao giờ cũng chứa đựng vô vàn bí ẩn. Ai cũng biết là trong xã hội nam quyền, một số phụ nữ vì để kiếm sống mà phải phục vụ tình dục cho nam giới. Bán dâm là loại hình dịch vụ cổ xưa nhất không dân tộc nào, không nước nào không có, nhưng riêng tại xứ sở Mặt Trời Mọc, dịch vụ ô nhục này đã được phát triển, sáng tạo nâng cao lên thành một thứ văn hoá lành mạnh đáng ghi vào sử sách.
Có thể tạm hiểu Geisha là một loại ả đào cấp cao, nghĩa là loại phụ nữ làm dịch vụ giúp vui cho các buổi vui chơi của nam giới bằng hình thức biểu diễn tài nghệ văn hoá chứ không bán dâm, tức chỉ mãi nghệ, không mãi dâm. Chính vì thế từ Geisha trong tiếng Hán-Nhật viết là “nghệ giả”, tức người làm nghệ thuật. Đúng vậy, Geisha là những người chuyên làm một thứ nghề độc đáo – nghề làm vui lòng khách nam giới bằng các hình thức nghệ thuật lành mạnh, cao cấp, đầy tính nhân văn, hoàn toàn không dung tục, rẻ tiền.
Có lẽ chính văn hoá Bushido đã góp phần đưa tới sự ra đời văn hoá Geisha. Ta biết Võ Sĩ Đạo là một hệ thống luân lý đạo đức hoàn mỹ – một bộ giới luật bất thành văn mà người võ sĩ (samurai) phải tuân theo: ngay thẳng, quang minh chính đại, cao thượng, nghĩa hiệp,... Là tầng lớp quý tộc Nhật, các samurai sống rất có văn hoá, lấy thi ca, nhã nhạc, thư pháp làm trò giải trí. Từ đó có thể suy ra họ ưa được hưởng sự phục vụ từ phía nữ giới dưới hình thức văn hoá lành mạnh hợp với tâm hồn võ sĩ, chứ không phải hình thức phục vụ tình dục nhơ nhớp. Có cầu tất sẽ có cung, nhu cầu giải trí cao cấp ấy dẫn tới sự ra đời của Geisha, điều ấy không có gì khó hiểu.
Nguồn gốc của Geisha
Geisha có nguồn gốc ban đầu là những phụ nữ làm nghề múa hát rong ngoài đường thời kỳ đầu chế độ Mạc Phủ, một chế độ chính trị tồn tại tại Nhật trong 7 thế kỷ từ năm 1185 đến 1867. Cuối thế kỷ XVII, nhằm mục đích tăng thu tiền thuế, Mạc Phủ Tokugawa ra lệnh cấm hành nghề bán dâm tư nhân (nhưng vẫn duy trì các kỹ viện do chính quyền lập ra), vì các phụ nữ làm nghề bán dâm tại gia này đều không bị chính quyền kiểm soát và không nộp thuế. Trước tình hình đó, nhiều gái điếm tư nhân chuyển sang dùng cách đi lang thang khắp nơi vừa biểu diễn múa hát vừa sẵn sàng bán dâm khi có điều kiện, như vậy vẫn trốn được thuế. Nghề mới này câu được nhiều khách, kiếm ra tiền. Thấy vậy giới kỹ nữ trong các kỹ viện của chính quyền Mạc Phủ đã tiếp thu cách biểu diễn múa hát ấy và từ đó họ cũng trở thành loại Geisha vừa mãi dâm vừa mãi nghệ.
Giữa thế kỷ XVIII, Geisha được hợp pháp hoá như một nghề nghiệp, hình thành tập tục và quy chế chỉ mãi nghệ không mãi dâm. Xã hội Nhật dần dần tiếp nhận loại hình nghề nghiệp ấy; cánh đàn ông ngày một thích dịch vụ mới này. Các hình thức nghệ thuật của Geisha phong phú dần, không chỉ có ca múa mà có nhiều thứ khác như trà đạo, ngâm thơ kể chuyện, cách đi đứng duyên dáng, trò chuyện lịch sự khéo léo, cách tiếp khách ... Tại Tokyo, Kyoto và nhiều nơi xuất hiện những quán Geisha chuyên nghiệp (Geisha house) chuyên đào tạo Geisha từ nhỏ. Trong thời kỳ Mạc Phủ Tokugawa, Geisha chủ yếu phục vụ cho tầng lớp võ sĩ của giai cấp thống trị, về sau họ phục vụ cho cả tầng lớp thương nhân mới xuất hiện trong xã hội Nhật bắt đầu đi lên chủ nghĩa tư bản.
Nói tới Geisha, ta hình dung ngay tới những cô gái trang điểm vô cùng cầu kỳ, mặt thoa phấn trắng, môi tô son đỏ thẫm, tóc búi cao, mặc bộ ki-mô-nô cực kỳ kiểu cách, đi đứng duyên dáng yểu điệu. Là đại diện cho tầng lớp phụ nữ có văn hoá cao, họ dùng tài nghệ của mìnhgóp vui cho các buổi giải trí của giới mày râu giàu có trong xã hội và qua đó họ được trả thù lao rất hậu.
Nghề nghiệp độc đáo này đòi hỏi họ phải tránh quan hệ tình cảm đối với đàn ông, phần lớn Geisha sống độc thân đến già. Tuy vậy cũng có một số chạy theo tiếng gọi của tình yêu, nhưng Geisha khi đã lấy chồng thì phải giải nghệ. Ai đã xem phim Hồi ức của Geisha (Memoirs of a Geisha) do Chương Tử Di và Củng Lợi thủ vai nữ chính, chắc còn nhớ cảnh gian khổ tập luyện nghệ thuật (hát, múa, thực hành trà đạo, rót rượu ...) của các Geisha tập sự và những giọt nước mắt tủi nhục của họ khi hành nghề phục vụ cánh đàn ông. Rõ ràng, chỉ các Geisha mới hiểu được nỗi vinh nhục của cái nghiệp họ theo đuổi.
Nghề Geisha càng phát triển, ngày càng có nội dung phong phú và giàu chất lãng mạn, do đó nó thu hút các cô gái ưa lãng mạn. Nhiều gia đình có truyền thốngvăn hoá cao cảm thấy tự hào khi con em mình được gia nhập thế giới Geisha.
Người làm nghề này không nhất thiết phải xinh đẹp song phải có tài, có chí. Muốn trở thành một Geisha đạt tiêu chuẩn phải mất rất nhiều công sức học tập và rèn luyện. Thông thường những cô gái có chí làm nghề này ngay từ tuổi lên 10 đã được gia đình gửi vào các quán Geisha để được đào tạo một cách bài bản dưới sự hướng dẫn của các “mẹ”, sau ít nhất 5 năm mới ra tập sự phục vụ khách.
Họ phải học rất nhiều thứ, từ cái lớn như ngâm thơ đọc sách kể chuyện, múa cổ điển, hát các bài ca truyền thống, chơi đàn shamisen, thổi sáo shakuhachi, chơi trống, trà đạo, thư pháp, cắm hoa (ikebana), trò chuyện, trang điểm ... cho tới cái nhỏ như cách đóng mở cửa sao cho duyên dáng, cách đi đứng yểu điệu, cách cúi người khi chào, cách tiếp rượu... Chương trình đào tạo ấy sử dụng các kiến thức tâm lý, xã hội-nhân văn rất phong phú. Qua quá trình đào tạo gian khổ, cuối cùng họ trở thành loại người sang trọng có văn hoá ứng xử cực kỳ lịch sự duyên dáng, khả năng giao tiếp vô cùng tự nhiên và có sức hấp dẫn nam giới. Trước khi được công nhận là Geisha chính thức, họ phải trải qua thời kỳ tập sự khá lâu.
Việc đào tạo Geisha rất tốn kém cho nên chi phí trả cho sự phục vụ của họ cũng rất đắt, chỉ có giới quan lại, quý tộc, nhà buôn, điền chủ mới đủ tiền đến quán Geisha. Theo giá cả hiện nay, chi phí mời 2 Geisha dự một bữa tiệc 2 khách có giá từ 750 USD trở lên. Khả năng gọi Geisha đến phục vụ tại gia là tiêu chí tượng trưng cho địa vị quyền quý của một người. Nhiều kẻ có tiền tranh nhau chọn cho mình Geisha ưa thích và vung tiền cho họ.
Theo: Nguyễn Hải Hoành
(còn tiếp)
